تبیین های فقهی

سؤال

اگر فرد روزه دار مجبور به استفاده از قطره های چشمی و گوش باشد روزه اش باطل می شود؟

پاسخ

نکته کلی آن است که باید بررسی کرد که با استفاده از این نوع قطره‏ها عنوان «خوردن و آشامیدن» -که باطل کننده روزه است- تحقق یافته است یا خیر؟

آنچه از فتاوای مراجع بزرگوار تقلید به دست می‏آید این است که استفاده از قطره‏هایی که در چشم و گوش استفاده می شود، اشکالی ندارد و عنوان «آشامیدن» صدق نمی‏کند. البته در صورتی که مزه آن به حلق برسد کراهت دارد اما چون عمل آشامیدن نیست روزه را باطل نمی‏کند.

درباره قطره هایی که داخل بینی ریخته می‏شود، اگر به حلق نرسد اشکالی برای روزه ندارد. اما اگر این قطره وارد حلق شود و فرد روزه دار قصد رساندن قطره را به حلق داشته باشد(نه اینکه به صورت ناخواسته وارد فضای حلق شود)، در این صورت عنوان «آشامیدن» صادق بوده و روزه را باطل می‏کند. 

- مقام معظم رهبری: استفاده از قطرۀ چشم و گوش، هنگام روزه اشکال ندارد، حتی اگر مزه آن در حلق احساس شود.(1)

- آیت الله العظمی مکارم شیرازی: استفاده از قطره چشمی در حال روزه اشکال ندارد. اما اگر مزه آن به حلق برسد کراهت دارد ولی روزه را باطل نمی کند.(2)

- مرحوم آیت الله العظمی صافی گلپایگانی: چند چيز براي روزه‎دار مكروه است و از آن جمله است: دوا ريختن به چشم و سرمه‌كشيدن در صورتي كه مزه يا بوي آن به حلق برسد؛ انجام‌دادن هر كاري كه مانند خون‌گرفتن و حمام‌رفتن باعث ضعف مي‎شود؛ انفيه‌كشيدن[یعنی دارویی در بینی ریخته شود و بینی خود را بکشد] اگر نداند كه به حلق مي‎رسد، و اگر بداند به حلق مي‎رسد، جايز نيست؛… . (3)

- آیت الله العظمی سیستانی: ریختن دارو در چشم و گوش، روزه را باطل نمی‌كند، هرچند مزه آن به گلو برسد و امّا اگر دارو را در بینی بریزد، چنانچه نداند به حلق می‌رسد یا نه و قصد رساندن آن به حلق را هم نداشته باشد، روزه را باطل نمی‌كند، ولی اگر فرد آب یا چیز دیگر را از طریق بینی وارد حلق و مری نماید، آشامیدن صدق نموده و روزه را باطل می‌کند.(4)

چند مورد برای روزه ‏دار مكروه مي‌باشد و از آن جمله است: … دارو در بینی ریختن، اگر نداند‌ كه به‌ حلق‌می‌رسد‌ و ‌اگر بداند به حلق می‌رسد، جایز نیست.(5)

 دارو در چشم و گوش ریختن، روزه را باطل نمی‌کند، اگرچه مزه آن به گلو برسد. و اگر در بینی بریزد اگر به حلق نیز نرسد روزه را باطل نمی‌کند.(6)

1. استفتاء از دفتر مقام معظم رهبری.
2. آیت الله مکارم، توضیح المسائل ، م1398.
3. رساله توضيح المسائل آيت الله صافي گلپايگاني، م1666.
4. رساله توضيح المسائل آيت الله سيستاني ، م1959.
5. همان، م2032.
6. همان، 1555.