رشادت امیرالمومنین علی(علیه السلام) در جنگ خندق

﴿وَرَدَّ اللَّهُ الَّذِينَ كَفَرُوا بِغَيْظِهِمْ لَمْ يَنَالُوا خَيْرًا وَكَفَى اللَّهُ الْمُؤْمِنِينَ الْقِتَالَ وَكَانَ اللَّهُ قَوِيًّا عَزِيزًا﴾
و خدا کافران [شرکت کننده در جنگ خندق] را در حالی که به پیروزی و غنیمت دست نیافتند با خشم و اندوهشان برگرداند، و خدا [سختی و مشقت] جنگ را از مؤمنان برداشت؛ و خدا همواره نیرومند و توانای شکست ناپذیر است.
در زیارت نامه ی امیرالمومنین(علیه السلام) در روز میلاد پیامبر که از امام صادق (علیه السلام)، صادر شده است، خطاب به امیرمومنان(علیه السلام) اینچنین عرضه می داریم که: «السَّلامُ عَلَیْکَ یَا مَنْ کَفَى اللهُ الْمُؤْمِنِینَ الْقِتَالَ بِهِ یَوْمَ الْأَحْزَابِ: سلام بر تو اى کسی که خدا در احزاب به‏ وسیله تو جنگ را از اهل ایمان کفایت کرد»(1)
حاکم حسکانی عالم مهم اهل سنت نیز، در تفسیر این آیه به نقل از ابن عباس صحابی رسول خدا (صلی الله و علیه و اله و سلم) آورده است که: «كَفا هُمُ اللهُ القِتالَ يَوْمَ الخَنْدَقِ بِعَلِىِّ بْنِ اَبى طالِب، حَينَ قَتَلَ عَمْرَو بنَ عَبْدَوَد خداوند مؤمنان را در روز خندق به وسيله على بن ابى طالب در آن زمان كه عمرو بن عبدود را كشت بى نياز ساخت».(2)
ماجرای نزول آیه ی 25 ام سوره ی مبارکه ی احزاب، مربوط به ماجرای جنگ احزاب است که تمامی قبائل کفار و مشرکین و منافقین و یهودیان با هم، هم پیمان شدند و به مدینه حمله کردند و مسلمانان را در شرایط بسیار سختی محاصره نمودند. در حساسیت این جنگ همین بس که رسول خدا (صلی الله و علیه و اله و سلم) فرمود: «بَرزالایمان کلّهُ إلی الشّرک کلّه تمام ایمان در برابر تمام کفر قرار گرفت».(3)
تعداد محاصره کنندگان مدینه ۲۴۰۰۰ نفر بودند اما تعداد مسلمانان فقط ۳۰۰۰ نفر بود.(4) اوضاع آنقدر بر مسلمانان سخت شده بود که به گواه قرآن چشمهای مسلمانان از شدت وحشت خيره شده بود، و جانهایشان به لب رسيده بود، و گمانهاي گوناگون بدي به خدا مي‏بردند! (5)
اما خدای متعال طوری این فضا را رقم زد که جنگی که به حساب محاسبات دنیوی باید موجب از بین رفتن اسلام و مسلمین می شد، تبدیل به پیروزی بی نظیری برای مسلمانان شد و این اتفاق نیفتاد جز به سبب رشادت و حماسه ای که امیرالمومنین علی(علیه السلام) به نمایش گذاشت.
علی(علیه السلام) در این جنگ با کشتن عمرو بن عبدود، مردی که شجاعتش زبانزد بود و او را با هزار سوار برابر می‌دانستند، جنگ صد درصد مغلوبه را به نفع مسلمانان به پایان رسانید. بدین ترتیب خداوند به وسیله ی امیرالمومنین علی بن ابی طالب (علیه السلام) از اینکه مومنان وارد جنگ شوند کفایت کرد و پیروزی چشمگیری را نصیب سپاه اسلام نمود.

(1) المزار (للشهيد الاول)، ص: 92
(2) شواهد التنزيل لقواعد التفضيل، ج‏2، ص: 10
(3) بحار الأنوار (ط - بيروت)، ج‏20، ص: 215
(4) تاریخ مسعودی، ص 250
(5) احزاب:10