شبهات غدیر خم؛
شبهه عدم نقل حدیث غدیر در کتب معتبر اهل سنت

یکی از شبهات نخ نمای دشمنان در مورد مسائل مهم عقیدتی و کلامی و حدیثی به صورت عام و در مورد ولایت امیرالمؤمنین علیه السلام بخصوص، این است که این مطلب یا واقعه در کتب مهم اهل سنت نیامده است. اولا بیان این نکته لازم است که از جمله معروفترین کتب اهل سنت (صحیح بخاری و صحیح مسلم) است که به گفته مؤلفشان شامل صحیح ترین روایات است. و همه روایات آن مورد قبول عموم اهل سنت می باشد.
و لذا اگر فضیلت یا منقبتی در مورد اهل بیت علیهم السلام بخصوص امیرالمؤمنین علیه السلام در دیگر کتب روایی اهل سنت نقل شده باشد ولی در این دو کتاب نقل نشده باشد مورد تردید و شبهه قرار میگیرد. ولی با دقت در نام اصلی این دو کتاب متوجه می شویم که نویسندگان این دو کتاب دنبال جمع آوری بخشی از روایات صحیحه بوده اند نه همه روایات صحیحه!.
نام اصلی کتاب «صحیح بخاری » عبارت است از: (الجامع المسندالصحیح المختصرمن أموررسول الله صلی الله علیه(وآله) وسننه وأيامه» کما اینکه نام اصلی کتاب «صحیح مسلم» (المسند الصحیح المختصر من السنن بنقل العدل عن العدل الی رسول الله)) است. و لذا حاکم نیشابوری(ابو عبد اللّه محمّد بن عبد اللّه شافعی) یکی از علمای بزرگ اهل سنت در قرن چهار هجری (متوفای 373) کتابی نوشت به نام «المستدرک علی الصحیحین» که(8803 )روایت دارد که برخی از روایتها بر مبنای رجالی خود او (که مبنای رجالی مشهور اهل سنت) جمع شده است. ولی بیشتر آنها روایاتی است که با مبنای بخاری و مسلم (دو مؤلف کتاب صحیح بخاری و مسلم) جزو روایات صحیحه هستند ولی آنها در کتب خود نقل نکرده اند! از جمله 260 روایت در مورد فضائل امیرالمؤمنین علیه السلام، با اسناد صحیح و معتبر نقل کرده است که حدیث غدیر یکی از آنهاست و به جهت نقل همین فضائل او را متهم به شیعه بودن کرده اند در حالیکه همین شخص کتب متعددی در مورد فضیلت خلفای دیگر، و مذمت شیعه نوشته است! (1).
ثانیا: حدیث غدیر به چند صورت در کتب روایی اهل سنت نقل شده است: در برخی، واقعه غدیر خم و اشاره به خطبه خوانی پیامبر در روز غدیر؛نقل شده ولی متن خطبه پیامبر را نقل نکرده اند! و برخی نیز فقط بخشی از متن حدیث غدیر را نقل کرده اند و در بخشی نیز هم خطبه و هم حدیث غدیر نقل شده است.که به برخی از مهمترین کتبی که متن حدیث غدیر و بخشی از خطبه پیامبر را نقل کرده اند، اشاره می کنیم:
1- صحیح مسلم(قَامَ رَسُولُ اللَّهِ(صلى الله علیه وآله) يَوْماً فِينَا خَطِيباً بِمَاءٍ يُدْعَى خُمّاً بَيْنَ مَكَّةَ وَ الْمَدِينَةِ فَحَمِدَ اللَّهَ وَ أَثْنَى عَلَيْهِ وَ وَعَظَ ثُمَّ ذَكَرَ ..... إِنِّي تَارِكٌ فِيكُمْ ثَقَلَيْنِ أَوَّلُهُمَا كِتَابُ اللَّهِ ...... وَ أَهْلُ بَيْتِي ....- (زید بن ارقم می گوید:)رسول خدا در ميان ما برخاست و خطبه خواند؛ در محلى كه آبى بود كه خُم ناميده مى شد [غدير خم] و در ميان مكه و مدينه قرار داشت پس حمد خدا را بجا آورد و بر او ثنا گفت و موعظه كرد و پند و اندرز داد؛ سپس فرمود....(2). در این روایت خطبه حضرت را خلاصه کرده اند در چند جمله در حالی که راوی خودش نقل کردهکه رسول خدا مردم را موعظه کرد، و تذکراتی دادند! ولی آنها را نقل نکرده است آیا این تذکرات و موعظه پیامبر قابل بیان نبوده یا ارزش بیان نداشته است؟! و کاملا مشخص است آن قسمت کلام حضرت را که مربوط به ولایت امیرالمؤمنین علیه السلام بوده است را سانسور کرده اند.
2- سنن الکبری نسائی شبیه روایت مسلم از زید بن ارقم نقل می کند ولی اضافاتی دارد از جمله ««إِنَّ اللهَ مَوْلَايَ، وَأَنَا وَلِيُّ كُلِّ مُؤْمِنٍ» ثُمَّ أَخَذَ بِيَدِ عَلِيٍّ فَقَالَ:مَنْ كُنْتُ وَلِيَّهُ، فَهَذَا وَلِيُّهُ، اللهُمَّ وَالِ مَنْ وَالَاهُ، وَعَادِ مَنْ عَادَاهُ»- خدا صاحب اختیار من است و من هم صاحب اختیار هر مؤمنی! سپس دست علی (علیه السلام) را گرفت و فرمود: هر کس من ولی امر او هستم این (علی) نیز ولی امر اوست...)(3) ولی این قسمت در صحیح مسلم حذف شده است!
3- سنن ابن ماجه از براء بن عازب نقل میکند که در حجه الوداع، پیامبرخدا در یک مکانی(و نام مکان را که غدیرخم بوده ذکر نکرده!) اعلام نماز جماعت کردند ،و سپس دست علی (علیه السلام) را گرفته وفرمودند:« «أَلَسْتُ أَوْلَى بِالْمُؤْمِنِينَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ؟» قَالُوا: بَلَى، قَالَ: «أَلَسْتُ أَوْلَى بِكُلِّ مُؤْمِنٍ مِنْ نَفْسِهِ؟» قَالُوا: بَلَى، قَالَ: «فَهَذَا وَلِيُّ مَنْ أَنَا مَوْلَاهُ، اللَّهُمَّ وَالِ مَنْ وَالَاهُ، اللَّهُمَّ عَادِ مَنْ عَادَاهُ».(4).
4- مسند احمد از ابن ابی لیلی نقل می کند که امیرالمؤمنین (علیه السلام) مردم را جمع کرده بودند در(رحبه-نام مکانی یا صحن مسجد) و آنها را قسم میدادند که چه کسی در روز غدیر حاضر بود و شنید که پیامبر فرمودند:« مَنْ كُنْتُ مَوْلَاهُ فَعَلِيٌّ مَوْلَاهُ » بعد می گوید که دیدم 12 نفر از اصحابی که در جنگ بدر نیز حضور داشتند و به آنها «بدریون » گفته می شد بلند شدند و شهادت دادند که ما در غدیر خم حاضر بودیم که پیامبر فرمودند:: َالَسْتُ أَوْلَى بِالْمُسْلِمِينَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ، وَأَزْوَاجِي أُمَّهَاتُهُمْ؟ فَقُلْنَا: بَلَى يَا رَسُولَ اللهِ، قَالَ: " فَمَنْ كُنْتُ مَوْلَاهُ فَعَلِيٌّ مَوْلَاهُ، اللهُمَّ وَالِ مَنْ وَالَاهُ، وَعَادِ مَنْ عَادَاهُ» (5).
5- سنن ترمذی به عنوان یکی از صحاح سته اهل سنت از زید بن ارقم نقل می کند که پیامبر فرمودند:« «مَنْ كُنْتُ مَوْلَاهُ فَعَلِيٌّ مَوْلَاهُ»(6).
6- السنه ابن ابی عاصم در چندین روایت نقل می کند که پیامبر فرمودند: «مَنْ كُنْتُ مَوْلَاهُ فَعَلِيٌّ مَوْلَاهُ»(7) و کتب مختلف دیگری که ذکر همه آنها خارج از عهده ی این مختصر است. علامه امینی رحمه الله در کتاب شریف الغدیر نام 360 راوی و محدث اهل سنت را ذکر کرده است که حدیث غدیر را نقل کرده اند، همچنین نام 26 نفر از علمای اهل سنت و کتب آنها را نام می برد که در خصوص واقعه غدیر و حدیث غدیر کتاب مخصوصی نوشته اند (8).
با وجود این، امروزه برخی با گستاخی تمام، چون ماجرای واقعه غدیر در کتاب تاریخ و تفسیر طبری نقل نشده است قائلندکه اصلا واقعه غدیرخم اتفاق نیفتاده است و آن را انکار یا تضعیف می کنند!! این در حالیست که اولا: عدم نقل طبری در مورد واقعه عظیم غدیر و حدیث غدیر، لطمه ای به شهرت و تواتر آن نمیزند. و ثانیا درمورد طبری و نوشته هایش د رمورد غدیر، ابن کثیر دمشقی از بزرگان اهل سنت می گوید: «وَقَدِ اعْتَنَى بِأَمْرِ هَذَا الْحَدِيثِ(حدیث الغدیر) أَبُو جَعْفَرٍ مُحَمَّدُ بن جرير الطبري صاحب التفسير والتاريخ فَجَمَعَ فِيهِ مُجَلَّدَيْنِ أَوْرَدَ فِيهِمَا طُرُقَهُ وَأَلْفَاظَهُ...- طبری در مورد حدیث غدیر دو جلد کتاب نوشته و تمام روایات و راویان حدیث غدیر را در آن ذکر کرده است.!(9) یا ذهبی درمورد طبری می نویسد:« جَمَعَ طُرُقَ حَدِيْثِ: غَدِيْر خُمّ، فِي أَرْبَعَةِ أَجزَاء، رَأَيْتُ شَطْرَهُ، فَبهَرَنِي سَعَةُ رِوَايَاته، وَجزمتُ بِوُقُوع ذَلِكَ.- طبری نام راویان حدیث غدیر خم را در چهار جلد نوشته بود که من بخشی از آنها را دیدم و زیادی تعداد روایات مربوط به غدیر موجب بهت و حیرت من شد! و من یقین پیدا کردم که غدیر اتفاق افتاده است.(10) و با این جمله حجت را بر همگان تمام می کند.
در نتیجه اصل واقعه غدیر خم و حدیث آن که از بزرگترین فضائل امیرالمؤمنین علیه السلام و سند محکمی بر جانشینی بلافصل و ولایت امر مسلمانان، بعد از پیامبر خدا صلی الله علیه و آله می باشد، غیر قابل انکار است.

1- سیر اعلام النبلاء ط-الرساله ، ج 17 ص 168.
2- صحیح مسلم، ج 4 ص 1873 ، حدیث2408.
3- سنن الکبری نسائی، ج 7 ص 437.حدیث 8410، و 8415.
4- سنن ابن ماجه ، ج 1 ص 43 و 45.
5- مسند احمد ، ج 2 ص 269.
6- سنن ترمذی، ج 5 ص 633 حدیث 3713. البانی مغز متفکر وهابیت و حدیث شناس معتبر اهل سنت در چهار کتاب خود می گوید: این حدیث صحیح است.(سلسله الاحادیث الصحیحه ج 4 ص 331) جالب است که وی می گوید «وإسناده صحيح على شرط البخاري» این روایت با شروط رجالی بخاری صحیح است ولی او آن را نقل نکرده است!
7- السنه ابن ابی عاصم ، ج 2 ص 604. حدیث 1352 الی 1376.
8- الغدیر ج 1 ص 14 الی 158.
9- البدایه و النهایه ابن کثیر، ط-الفکر،ج 5 ص 208.
10- سیر اعلام النبلاء ذهبی، ج 11 ص 171.