فایل تصویری برای این مطلب موجود نیست
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحيمِ
اَلحَمدُ لِلّهِ رَبِّ العالَمینَ وَ الصَّلاةُ وَ السَّلامُ عَلی خَیرِ خَلقِه مُحَمَّدٍ وَ عَلی عِترَتِهِ الطّاهِرینَ وَ اللَّعنُ الدائِمُ عَلی اَعدائِهِم اَجمَعینَ مِنَ الآنَ إلی لِقاءِ یَومِ الدّینِ آمّینَ یا رَبَّ العالَمینَ
بعد از شکر حضرت حق که اولا امسال هم به ما توفیق داد تا ماه مبارک رمضان را درک کنیم و ثانیا إن شاء الله با بهرهبرداری از آن ماه همراه باشد در مرتبه سوم، این توفیق حاصل شده است که اولین شب جمعه ماه را هم درک کنیم. اهمیت شب جمعه و روز جمعه ماه مبارک رمضان به این است که امام صادق علیه السلام فرمودند: خداوند وقتی حلول ماه رمضان اتفاق میافتد در هر روزی، هزار هزار آزادشده از جهنم دارد. ولی وقتی شب جمعه فرا میرسد و روز جمعه فرا میرسد در هر ساعتی هزار هزار آزادشده از جهنم دارد. حضرت فرمودند: اینها کسانی هستند که قطعا مستوجب جهنم هستند. این را از این جهت عرض کردم که بدانید در شب جمعه، غرق در رحمت حضرت حق هستیم. لحظه به لحظه، فیوضات رحمانی حضرت حق نازل میشود. بستگی به این دارد که ما چقدر کاهل نباشیم و تنبلی نکنیم و بتوانیم از آنها بهره ببریم.
بحثی را که در شبهای جمعه این سال بیان خواهم کرد بحث تؤبه از یک نگاه جدید است. در بحث تؤبه، تؤبه واقعی است که ملاک است. میخواهیم ببینیم که چه بکنیم تا به این تؤبه واقعی برسیم و چگونه این تؤبه واقعی را در طول زندگی حتی بعد از رمضان هم ادامه بدهیم. تؤبه و مراقبت از آن، بحث امسال ما است. بنابراین به طور فنی، اولین بحثی که مطرح میشود معنای تؤبه است. تؤبه به چه معنایی است؟ بعد از آن، نتایج و آثار حیاتبخش تؤبه را بیان میکنیم و بعد از مراحل و ارکان تؤبه را. علائم تؤبه را بیان میکنیم. فرض بفرمایید من در شب نوزدهم تؤبه کردهام. به چه سببی باید تؤبه کنم؟ به چه شکلی باید تؤبه کنم؟ همان شش موردی را که امیرالمؤمنین علیه السلام فرموده است را به چه شکلی در زندگی باید پیاده کنم؟ الان تؤبه کردم و فردا میخواهم ببینم من از تائبین هستم یا نیستم. علائم تائب چیست؟ باید بفهمم من این کاره بودهام یا نبودهام و رمضان امسال از دستم رفت یا نرفت. اینها بحثهایی است که إن شاء الله در این رمضان پیگیری خواهیم کرد اگر خدا اراده کرده باشد.
معنای لغوی تؤبه، پشیمانی و ندامت است. یک معنای دیگر لغوی از نظر لغت عرب، بازگشت به سوی خدا است. پس دو معنای لغوی داریم:
- پشیمان شدن.
- بازگشت به سوی خدا.
اینکه در سوره مبارکه تحریم آیه 8 فرموده است: (تُوبُوا إِلَى اللَّهِ) به این معنا نیست که پشیمان بشوید. بلکه یعنی به سوی خدا برگردید. این معنای لغوی ماده تؤبه بود.
در شرع مقدس و اصطلاح شرعی، تؤبه به چه معنایی است؟ آن فرمایشی که علما فرمودهاند را عرض میکنم. عبارت عربی آن را نمیخوانم چون حدیث نیست. من فقط آیات قرآن و احادیث را عربی هم میخوانم. ترجمه فارسی آن را دقت بفرمایید: تؤبه در شرع مقدس به معنای ترک کردن گناه است. گناه را باید ترک کرد. چرا گناه را باید ترک کرد؟ به خاطر قباحت آن. چه زمانی انسان، گناه را ترک میکند؟ زمانی که پشیمان بشود. پس تؤبه در شرع مقدس به معنای ترک کردن گناه است به خاطر زشتی آن و پشیمانی از آنچه که تعدی و تجاوز کرده است و عزم و قصد بر اینکه به گناه برنگردد. تدارک کردن اعمالی که نیاز به تدارک و جبران دارد؛ چه حق الله باشد و چه حق الناس باشد. پس زمانی که این موارد چهارگانه حاصل گردید از نظر شرع مقدس، تؤبه حاصل شده است. باید از گناه به خاطر زشتی آن، پشیمان میشوم. قلبا عزم میکنم که گناه را ترک کنم و به سوی آن برنگردم. برنگشتن هم جزء تؤبه است. بنابراین اگر کسی بخواهد برنگردد باید مراقبت بر تؤبه داشته باشد. چگونه باید مراقبت بر تؤبه داشته باشیم؟ اگر برگردیم تؤبه شکسته شده است و یا اصلا محقق نشده است. این هم از معنای شرعی تؤبه.
اما اگر بخواهند کسی را به چیزی ترغیب و تشویق بکنند آثار و فواید آن را میگویند و بیان میکنند. من به بخشی از فواید مساله تؤبه اشاره میکنم هم به حسب آیات و هم به حسب روایات:
اولین ثمره تؤبه: اگر کسی بخواهد جزء اولیاء الله بشود یعنی دوست خدا بشود راه آن، تؤبه است. محبوب خدا شدن با تؤبه است. محبوب خدا شدن یعنی خدا عاشق آن شخص بشود. خدا عاشق چه کسی میشود؟ یکی از کسانی که خدا عاشق آنها است تائبین هستند. در سوره مبارکه بقره آیه 222 میفرماید: (إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ التَّوَّابينَ) یعنی خدا تؤبهکنندگان را دوست دارد. به آنها مباهات میکند. آنها محبوب درگاه حضرت حق هستند. امیرالمؤمنین علی علیه السلام میفرماید: تُوبُوا إِلَى اللَّهِ وَ ادْخُلُوا فِي مَحَبَّتِهِ یعنی به سوی خدا برگردید و داخل در دایره محبت حضرت حق باشید. یعنی شما میشوید معشوق و خدا عاشق میشود. چه راهی از این آسانتر؟ ولی برای رسیدن به اینجا باید آدابش را رعایت کرد. کسی بخواهد محبوب خدا بشود باید یک مراحلی را پشت سر بگذارد.
رسول گرامی میفرماید: لَيْسَ شَيْءٌ أَحَبَّ إِلَى اللَّهِ تَعَالَى مِنْ مُؤْمِنٍ تَائِبٍ أَوْ مُؤْمِنَةٍ تَائِبَةٍ هیچ چیزی نزد خداوند از زن و مردی که تؤبهکننده باشند محبوبتر نیست. زن و مرد مؤمنی که تؤبهکننده باشند را خدا دوست دارد و هیچ چیزی محبوبتر از این در نزد او نیست. پس برای ورود به دایره محبت خدا باید تؤبه کرد. شاید این اصطلاح سخیف باشد ولی من واژهای جز این ندارم: برای اینکه جزء معشوقین خدا قرار بگیریم و خدا عاشق ما بشود باید تؤبه کنیم.
دومین ثمره تؤبه: دومین فایده و خصیصهای که در تؤبه وجود دارد این است که شخص توّاب، دوست و ولی خدا است. قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّی اللهُ عَلَیهِ وَ آلِه: اَلتَّائِبُ حَبیبُ اللهِ تؤبهکننده، رفیق خدا است. چقدر آقا است. گناه او را کردهایم. نافرمانی او را کردهایم. به ما اجازه میدهد که به سوی او برگردیم و میگوید کنار خودم بنشین. نمیگوید برو. ما در این یک ماه میخواهیم رفیق خدا بشویم. یاد بگیریم که رفیق خدا بشویم.
سومین ثمره تؤبه: خدا از تؤبه بندگانش خوشحال و خشنود میشود. نمیخواهید خدا را خوشحال کنید؟ فقط خدا باید شما را خوشحال کند با برآورده کردن حاجتهایتان؟ اگر میخواهید خدا شما را با برآورده کردن حاجتهایتان خشنود کند و خوشحال بشوید شما هم به واسطه تؤبه، خدا را خوشحال کنید. فرمایش نورانی رسول گرامی است که فرمود: أَمَا وَ اللهِ لَلَّهُ أَشَدُّ فَرَحاً مِن تَؤبَةِ عَبدِه مِن الرَّجُلِ بِرَاحِلَتِه برای ترجمه حدیث مقدمهای را عرض میکنم: دو چیز هست که ما آدمها را خیلی خوشحال میکند.
1. فرض کن به کشور غریب رفتهای. هر چه دلار داشتهای در یک کیف گذاشتهای. قبل از اینکه به هتل برسی همه را از تو میدزدند. شرایط هم طوری نیست که اگر به ایران زنگ بزنی اتفاقی برای تو بیفتد. یعنی اینجا هم پولی وجود ندارد که بخواهند برای تو حواله کنند. تلفن شما در کیف بوده است. پلیس اینترپل آن را پیدا کرده است و تماس میگیرد و میگوید: پول شما پیدا شده است. آن را تحویل میگیرید و میبینید که حتی یک دلار هم از آن کم نشده است. چقدر خوشحال میشوید؟ در کشور غریب که اصلا فکر نمیکردید پول شما پیدا بشود ولی کیف شما بدون نقص پیدا شده است.
2. تمام زندگیت را گذاشتهای. تمام پول خودت و طلاهای همسرت را گذاشتهای و کادوهای ازدواج را گذاشتهای. یک ماشین پراید صفر کیلومتر خریدهای به مبلغ بیست میلیون تومان. از کمپانی بیرون آمدهاید. میگویید حالا که ماشین را خریدهایم زن و بچه را خوشحال کنیم. به قنادی میروید که شیرینی بگیرید. پیاده میشوید که شیرینی بخرید ماشین را میدزدند. به هم میریزید. چون همه زندگی را روی این ماشین گذاشتهاید. به کلانتری خبر میدهید. سه روز بعد به شما خبر میدهند که ماشین شما پیدا شده است بدون اینکه خط روی آن افتاده باشد. چقدر خوشحال میشوید؟
این دو مثال را لحاظ بکنید. پیامبر فرموده است: به خدا سوگند که خشنودی و خوشحالی خداوند از تؤبه بندگانش، بیشتر از خوشحالی آن مردی است که زاد و توشهاش را در کشور غریب پیدا میکند. من گناه کردهام. من تؤبه میکنم ولی خدا است که بیشتر خوشحال میشود. چقدر او آقا است. چه میگوید. نمیدانم؟ میگوید یک نفر هم از جهنم دور شد. چقدر خوشحال میشود. نمیخواهید خدا را خوشحال کنید. اگر تو خدا را خوشحال کنی با تؤبه کردنت، خدا هم تو را با اجابت دعایت، خوشحال میکند. چیزی که عوض دارد گله ندارد. عوض آن را به خدا بده. تو تؤبه کن و خدا را خشنود کن، خدا هم حاجت تو را میدهد و تو را خشنود میکند.
چهارمین ثمره تؤبه: درهای رحمت خدا باز میشود. امیرالمؤمنین میفرماید: التَّوْبَةُ تَسْتَنْزِلُ الرَّحْمَةَ تؤبه موجب نزول رحمت خدا میشود. در ادارهای میروید و میگویید: نمیدانم چه شد که گره کار من باز شد. کاری بود که دو سال دنبال آن میدویدم و حل نمیشد. اما غافل هستی از اینکه شب جمعه یک الهی العفو گفتهای و خدا رحمتش را به روی تو باز کرده است. تو یک الهی العفو گفتی و کار دو سالهات درست شد.
خدایا! در پی تؤبه چقدر رحمت نازل میشود؟ تو که عدد نداری. قَالَ رَسُولُ اللَّهِ: الْمُؤْمِنُ إِذَا تَابَ وَ نَدِمَ فَتَحَ اللَّهُ عَلَيْهِ فِي الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ أَلْفَ بَابٍ مِنَ الرَّحْمَةِ زمانی که مؤمن تؤبه بکند و پشیمان بشود خدا هزار باب رحمت را بر او باز میکند. هزار باب رحمت را باز میکند یعنی اینکه: (لَيْلَةُ الْقَدْرِ خَيْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ). این هزار کنایه از این است که تمام بابهای رحمت به تو باز میشود نه اینکه فقط هزار باب و بستگی به ظرفیت من و تو دارد؛ ولی شرط دارد. باید تؤبه کرد و پشیمان شد.
پشیمان بودن علامت دارد. به خدا اعتراض نمیکنند. از خدا طلبکار نیستند. به خدا بدهکار هستند. مدام به خدا میگویند: ما که لیاقت نداریم. عَبدٍ ضَعیفٍ ذَلیلٍ مِسکینٍ مُستَکینٍ لَا یَملِکُ لِنَفسِه نَفعاً وَ لَا ضًرّاً میداند خودش را و میگوید من هیچ چیزی ندارم.
پنجمین ثمره تؤبه: تؤبه موجب بخشش گناهان میشود. گناه، هر چقدر هم که زیاد باشد و هر چقدر هم که بزرگ باشد به واسطه تؤبه، خدا آن را خط میزند. یکی از مشکلات کسانی که در دایره نافرمانی میافتند این است که میگویند یعنی واقعا خدا از سر تقصیرات ما میگذرد؟ شک دارند؟ اولین کسی که تردید کرد شیطان بود. شیطان به خاطر یک عمل متمرد شد. به او گفتند: برو که ما دیگر با تو کاری نداریم. بعد از سالها به خدا عرض کرد: راه بازگشتی هست؟ فرمود: آری. به شیطان گفت راه بازگشت هست. پرسید: چه کنم؟ فرمود: آن زمانی که آدم زنده بود به تو گفتم بر خود او سجده کن. امروز برو نجف و بر قبر او سجده کن. گفت: نه. راه برای شیطان هم باز است. من و تو هر چقدر هم بد باشیم اندازه شیطان بد نیستیم. این مسلم است. کجا این را گفته است؟ در سوره مبارکه زمر آیه 53 فرموده است: (قُلْ يا عِبادِيَ الَّذينَ أَسْرَفُوا عَلى أَنْفُسِهِمْ لا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَميعاً إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحيمُ). این آیه، زیباترین آیه قرآن است. خدا فقط اهل ایمان را به خدا منسوب نکرده است. در این آیه، خداوند ما گنهکاران را به خودش منسوب کرده است و فرموده: بندگان گنهکار من! از رحمت من مأیوس نشوید. هر چقدر هم که گناه شما بزرگ باشد، هر چقدر هم که گناه شما زیاد باشد من شما را میبخشم. خدا همه گناهان را میبخشد به خاطر اینکه او غفور و رحیم است.
برای گناهان زیاد باید بلد باشیم که درِ خانه چه کسی برویم. یک گناه هست که با یک اسباب خاصی بخشیده میشود. ولی من که گناهانم زیاد است زیر این گنبد خضراء یک سبب بیشتر ندارم و آن هم این است که با نهایت خضوع و ادب بگویم: السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ. الان متوجه شدید چرا شبهای جمعه، شب تؤبه است؟ چون هر چقدر هم که گناهانمان زیاد باشد حسین با یک نگاه مرحمتآمیز برای ما نزد خداوند وساطت میکند و میگوید: این شخص به من سلام کرد. من از تبار آن خاندانی هستم که یک کنیز به من یک دستهگل داد و من او را آزاد کردم. این شخص به من سلام کرد و من هم او را از جهنم آزاد میکنم. چه سرمایهای خدا به ما داده است. حیف است که به این سرمایه خیانت بکنیم. حیف است.
شما یک جنسی را که استفاده بکنید نمیتوانید آن را به جنس نو تبدیل کنید. به هیچ وجه نمیتوانید. هر چقدر هم بستهبندی آن را درست بکنید و تمیز کنید یک عده هستند که میفهمند این جنس دست دوم است. کیلومتر ماشین را هم که صفر بکنید میفهمند که ماشین استفاده شده است. ولی خدا، آدم گناهکار را نو میکند. التَّائِبُ مِنَ الذَّنْبِ كَمَنْ لَا ذَنْبَ لَهُ آدمی که گناهکار باشد و تؤبه بکند منِ خدا او را نو میکنم و مثل کسی میشود که اصلا گناهی نکرده است. اصلا به روی او نمیآورم که گناه کرده است. ناراحت نباشید که از یاد آن ملکی که گناه را نوشته است هم میبرم. ناراحت نباشید که آن زمینی و زمانی و هر اسبابی که ناظر بوده است که در آن گناه کردید هم در قیامت علیه شما شهادت نمیدهند. با یک تؤبه همه چیز را درست میکنم. چرا خدا این کار را میکند؟ چون نمیخواهد ما به جهنم برویم.
امام صادق میفرماید: إِذَا تَابَ الْعَبْدُ الْمُؤْمِنُ تَوْبَةً نَصُوحاً أَحَبَّهُ اللَّهُ فَسَتَرَ عَلَيْهِ فِي الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ وقتی مؤمن، توبه نصوح میکند خدا او را دوست میدارد. به خاطر این دوستی چه میکند؟ گناهانش را در دنیا و آخرت میپوشاند و نمیگذارد کسی بفهمد که دیگری چه کرده است. در دنیا و آخرت نمیگذارد. مردم یک طوری به من نگاه میکنند و التماس دعا میگویند که انگار من پسر امام صادق هستم. خدا نمیگذارد شما بفهمید. رحمت خدا است.
ششمین ثمره تؤبه: رفع عذاب میکند. عذاب قطعی را برمیدارد. عذاب قطعی به واسطه دو چیز برطرف میشود:
- در سوره مبارکه انفال آیه 33 میفرماید: (وَ ما كانَ اللَّهُ لِيُعَذِّبَهُمْ وَ أَنْتَ فيهِمْ) ای پیامبر ما! مادامیکه تو بین این مردم هستی من این مردم را عذاب نمیکنم. ثمره وجودی پیغمبر این است که خدا به حق القدم وجود نازنین ایشان، عذاب را نازل نمیکند.
- در همان آیه میفرماید: (وَ ما كانَ اللَّهُ مُعَذِّبَهُمْ وَ هُمْ يَسْتَغْفِرُونَ) مردم! مادامیکه شما استغفار میکند من شما را عذاب نمیکنم.
امیرالمؤمنین ذیل این آیه شریفه میفرماید: كَانَ فِي الْأَرْضِ أَمَانَانِ مِنْ عَذَابِ اللَّهِ وَ قَدْ رُفِعَ أَحَدُهُمَا فَدُونَكُمُ الْآخَرَ فَتَمَسَّكُوا بِهِ؛ أَمَّا الْأَمَانُ الَّذِي رُفِعَ فَهُوَ رَسُولُ اللَّهِ وَ أَمَّا الْأَمَانُ الْبَاقِي فَالاسْتِغْفَارُ برای امان و امنیت از عذاب خدا، دو راه وجود داشت. یکی از آن دو رفت. یکی باقی مانده است. پیامبر رفت و استغفار باقی مانده است. حضرت میفرماید: به این دومی تمسک بکنید. آن امانی که از دست شما رفته است رسول گرامی بود. به استغفار تمسک بکنید تا عذاب دفع بشود.
برادرها! در بین امتهای انبیاء سلف، یک امتی بودند که خدا با آنها خیلی خوب رفتار کرد. اینها امت یونس بودند. موجودات لجبازی بودند. حضرت یونس به اینها میگفت: به خدای واحد گرایش پیدا بکنید. خدای احد واحد را بپرستید. اینها لجبازی میکردند و گوش نمیکردند. حضرت یونس آنها را نفرین کرد. فرمود: إن شاء الله به زودی عذاب بر شما نازل بشود. چه مردمان فهیمی بودند. پیغمبرشان نفرینشان کرد و از بین امت رفت. این مردم دیدند که ابر تیره آمده است. عذاب آمده است. غبار تمام شهر را گرفته است. فهمیدند که عذاب الهی در راه است. رفتند در خانه پیامبر. دیدند پیامبرشان نیست و شهر را ترک کرده است. به خانه عالم جانشین یونس رفتند. به او گفتند: چه کنیم؟ گفت: یک راه بیشتر ندارد و آن هم اینکه تؤبه کنید. عذاب دارد میآید. گفت: تؤبه کنید. گفتند: چگونه تؤبه کنیم؟ گفت: زنها و بچهها و حیوانات را به بیابان ببرید. زنها را از بچهها جدا کنید تا یک صحنه رقتانگیزی ایجاد بشود. اینها فریاد زدند و به ساحت مقدس ربوبی عرض کردند: رَبَّنا ظَلَمْنا أَنْفُسَنا وَ کَذَّبنَا نَبِیَّکَ تُبنَا إِلَیکَ مِن ذُنُوبِنَا وَ إِنْ لَمْ تَغْفِرْ لَنا وَ تَرْحَمْنا لَنَكُونَنَّ مِنَ الْخاسِرينَ المُعَذَّبینَ فَاقبَل تَوبَتَنَا وَ ارحَمنَا یَا أَرحَمَ الرَّاحِمینَ ما به خودمان ظلم کردیم و نبی تو را تکذیب کردیم. ولی از گناهمان تؤبه کردیم. غلط کردیم. اشتباه کردیم. اگر تو از سر تقصیرات ما نگذری ما از زیانکارانی که عذاب میشوند خواهیم بود. تؤبه ما را بپذیر. این را به خدا گفتند. ابرها کنار رفت. غبار از بین رفت. یونس برگشت. خدا به یونس گفت: چرا امت من را تنها گذاشتی؟ من باید تو را ادب کنم. به دل نهنگ برو تا بفهمی که نباید این امت را تنها میگذاشتی.
برادرها! چه عذابی بالاتر از اینکه ما صاحبمان را نمیبینیم. اگر امشب تؤبه کنیم و اگر میخواهیم تؤبه کنیم و مراقبت بر تؤبه داشته باشیم باید به این خاطر باشد که بتوانیم جمال دلآرای پسر فاطمه را ببینیم. اینکه ما منسوب به او باشیم ولی نتوانیم به حریم او راه پیدا کنیم چیزی جز عذاب الهی نیست. ما هم به حضرت حق عرض میکنیم: تُبنَا إِلَیکَ فَاقبَل تَوبَتَنَا به سوی تو برمیگردیم. ما را بپذیر. اگر بگویی نمیپذیرم میگویم ما یک تیری در کمان خودمان داریم و آن تیر، حسین ابن علی ابن ابی طالب است. ما با حسین میآییم. ما پشت امام حسین میایستیم. عدهای در ماه مبارک رمضان ممکن است در کنار مزار حضرت سید الشهداء باشند. ما نیستیم ولی عاشق او هستیم. حضرت امام صادق علیه السلام فرمود: اگر میخواهید کسی را امتحان کنید و ببینید محب امام حسین هست یا نه فقط در مقابل او سه بار بگویید: صَلَّی اللهُ عَلَیکَ یَا اَبَا عَبدِاللهِ صَلَّی اللهُ عَلَیکَ یَا اَبَا عَبدِاللهِ صَلَّی اللهُ عَلَیکَ یَا اَبَا عَبدِاللهِ
اهل معرفت گفتهاند وقتی امام حسین را صدا میزنید وجود نازنین امام حسین توجه میکند. وقتی ایشان توجه میکند میتوانید امام را مورد خطاب قرار بدهید. وقتی خواستید خطاب قرار بدهید با انگشت سبابه رو به سید الشهداء میکنید و ایشان را قسم میدهید: یَا اَبَا عَبدِاللهِ! اُنشِدُکَ بِدَمِ المَظلُومِ اُنشِدُکَ بِدَمِ المَظلُومِ اُنشِدُکَ بِدَمِ المَظلُومِ آقای من! مولای من! تو را به خون مظلوم قسم میدهیم. به امام حسین میگوییم مظلوم؟ مگر در کربلا از او کسی هم مظلومتر بود؟ یک نفر از همه مظلومتر است. اگر قمر بنی هاشم را تیر زدند به خاطر این بود که شمشیر زد. اگر علی اکبر را کشتند شمشیر زد. اگر قاسم را کشتند شمشیر زد. تنها کسی که بدون جرم به شهادت رسید شاهزاده بزرگوار وجود نازنین علی اصغر است. اُنشِدُکَ بِدَمِ المَظلُومِ اُنشِدُکَ بِدَمِ المَظلُومِ إلَهی العَفوَ