علی علیه السلام در بزنگاه های تاریخ

شخصیت جامع علی (علیه السلام) که به تعبیر امام خمینی (ره) تمام صفت های بالای انسانی که حتی بسیاری در خارج جمعشان با هم معمولا ضدیت دارد (1)، را در خود داشت پرداخته شده برای برهه های حساس تاریخ است تا با آن کمالات بالای الهی و انسانی خود چراغی در ظلمت ها و منجی مهلکه ها باشد.در این نوشتار به قطعاتی حساس از تاریخ که حضرت در آن نقشی اساسی در باز شدن قفل تاریخ در آن زمان را داشته می‌پردازیم گر چه از ابتدای بعثت پیامبر اسلام تا آخر حیات ظاهری علی(علیه السلام) هر جا فتنه ای بوده توسط او خاموش شده است اما نمونه هایی از باب تذکر و دقت بیشتر در اطراف قضیه بیان میشود.
ابتدا به جنگ بدر نگاهی می‌اندازیم . جنگ بدر اولین رویارویی رسمی مشرکین با مسلمانان است و مسلمانان نه از نظر تعداد و نه از نظر مهمات با مشرکین مکه برابری نمی کردند تعداد مشرکین مکه در این جنگ را هزار نفر تخمین زده اند در حالیکه تعداد مسلمانان ۳۱۳ نفر بوده است که در روایات ما وارد شده است ست که صحابه امام زمان( عجل الله تعالی فرجه الشریف ) به تعداد اصحاب جنگ بدر است(2).
از نظر ادوات جنگی نیز مسلمانان موقعیت مناسبی نداشتند به نحوی که طبق گزارش تاریخ در این جنگ مسلمانان تنها سه اسب داشتند و بسیاری از آنان شمشیر برای جنگیدن نداشتند و با دست خالی به میدان جنگ آمده بودند(3).
در این نبرد سخت امیرالمومنین (علیه السلام) سی و شش نفر از از جنگجویان و مشرکان مکه را به هلاکت رساندند که در شکست روحیه دشمن ضربه اساسی را وارد آوردند(4).
این جنبه ظاهری کار بود اما در عالم باطن نیز امیرالمومنین علی (علیه السلام )جلوه گری می کند.این روایت را شیخ صدوق (رحمة الله علیه ) در امالی نقل می کند که علی علیه السلام در شب جنگ بدر حضرت خضر (سلام الله علیه) را در عالم رویا دید و از او او خواست تا ذکری مخصوص جهت نابودی مشرکین را برای حضرت بیاورد.خضر (علیه السلام) به حضرت امیر(علیه السلام )عرضه داشت بگو یا هو یا من یا هو الا هو. صبح حضرت امیر محضر پیامبر ص رسید و رویای خود را خدمت حضرت عرض کرد پیامبر (صلی الله و علیه و آله) فرمودند یا علی به تو اسم اعظم داده شده و این ذکر پیوسته در جنگ بر زبان حضرت جاری بود‌‌(5).
در بعضی از نقل ها از عمار وارد شده است که این ذکر در جنگ سنگین صفین نیز بر زبان حضرت بود.
سپس رسول خدا ص مقداری از ریگ های صحرا را از دست علی (علیه السلام) گرفته و به صورت مشرکین پرتاب نمودند و فرمودند شاهت الوجوه. مسخ شود صورتها.
پس آیه و ما رمیت اذ رمیت ولکن الله رمی نازل شد به این معنا که ای رسول خدا چون تو تیر انداختی نه تو بلکه خدا نیز انداخت(6).
اما احد را نیز باید با دقت دید.در این جنگ نیز قریش پرچمدارانى از قبیله بنى عبدالدار که به شجاعت معروف بودند، انتخاب کردند ولى پس از آغاز جنگ پرچمدار آنان یکى پس از دیگرى به دست تواناى على(علیه السلام ) کشته شدند و سرنگونى پى در پى پرچم باعث ضعف و تزلزل روحى سپاه قریش گردید و افرادشان پا به فرار گذاشتند.
از امام صادق(علیه السلام ) نقل شده است که فرمود: «پرچمداران سپاه شرک در جنگ احد نه نفر بودند که همه آنها به دست على(علیه السلام ) به هلاکت رسیدند»(7).
ابن اثیر نیز مى‏ گوید: «کسى که پرچمداران قریش را شکست داد، على(علیه السلام ) بود(8). اما وقتی ورق جنگ برگشت و مسلمانان در اثر غفلت در موضع ضعف قرار گرفته و پا به فرار گذاشتند دوباره نقش علی (علیه السلام) بارز شد. آن جایی که یکه و تنها از پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم ) دفاع می‌کرد تا جایی که در تاریخ آمده است که در این جنگ شمشیر حضرت تحمل ضربات متعدد و پی در پی را نداشت و شکسته شد و در این جا بود که حضرت پیامبر ص و سلم شمشیر معروف به ذوالفقار را به ایشان بخشیدند. برای توجه به جنبه غیبی و کمک باطنی حضرت امیر در این برهه حساس جالب است بدانیم که ابن عباس میگوید ذوالفقار از ورق آس بهشت به عمل آمده خداوند آن را به همراه آدم به دنیا فرستاد که در آن بأس شدیدی است و این تحفه آسمانی نزد پیامبران بوده تا اینکه عاقبت به دست علی (علیه السلام ) رسید و در پایان می‌گوید همه اصحاب نقل کرده اند که منظور از آیه شریفه و انزلنا الحدید فیه بأس شدید و منافع للناس و لیعلم الله من ینصره و رسله بالغیب ان الله قوی عزیز. (و آهن را فرستادیم که در آن سختی شدید و منافع زیادی برای مردم دارد تا خدا بفهماند چه کسی نصرت و کمکش میدهد و همچنین پیامبرش را به سبب غیب همانا خداوند قوی عزیز است) ذوالفقار است (9). در این جا بود که این ندای ملکوتی با صدای جبرئیل در آسمان ها بلند شد که لافتی الا علی لا سیف الا ذوالفقار.هیچ جوانمردی نیست مگر علی(علیه السلام )و هیچ شمشیری نیست مگر ذوالفقار (10).

۱. دیدار امام خمینی با ورزشکاران
۲. صدوق، کمال الدین، ج۲، ص۶۵۴؛
۳. جعفر سبحانی، تاریخ پیامبر، ص ۲۵۰
۴. همان
۵. صدوق، امالی، ج ۱ ص ۴۸۰
۶. عیاشی، تفسیر، ج ۲ ص ۵۲
۷. مفید، ارشاد، ص ۴۷
۸.. ابن اثیر، الکامل، ج ۲ ص ۱۵۴.
۹. بحرانی، برهان ج ۴ ص ۲۹۹
۱۰. مجلسی، بحار، ج ۲۰ ص ۷۸