وَإِذِ ابْتَلَى إِبْرَاهِيمَ رَبُّهُ بِكَلِمَاتٍ فَأَتَمَّهُنَّ قَالَ إِنِّي جَاعِلُكَ لِلنَّاسِ إِمَامًا قَالَ وَمِنْ ذُرِّيَّتِي قَالَ لَا يَنَالُ عَهْدِي الظَّالِمِينَ 

(به خاطر بياوريد) هنگامي كه خداوند ابراهيم را با وسائل گوناگوني آزمود، و او بخوبي از عهده آزمايش بر آمد، خداوند به او فرمود: من تو را امام و رهبر مردم قرار دادم، ابراهيم عرض كرد: از دودمان من (نيز اماماني قرار بده) خداوند فرمود: پيمان من به ستمكاران نمي‏رسد.

قرآن کریم هر جا که از اهل ایمان و اهل تقوا سخن گفته باشد، به طور قطع مصداق بارز و کامل آن، امیر مومنان و امام المتقین علی بن ابیطالب (ع) است. بنابراین خداوند در جای جای قرآن از فضائل او سخن گفته است؛ اما در این میان بعضی از سوره‌ها و آیات قرآن کریم به صورت خاص به وجود مبارک امیرالمومنین (ع) و ولایت ایشان اشاره کرده است. ما در این سلسله یادداشت‌ها سعی داریم که به این آیات اشاره کرده و آن‌ها را مورد بررسی قرار دهیم.

یکی از آیاتی که در جزء اول قرآن کریم، برتری امیرمومنان (ع) را بر سایر اصحاب رسول خدا (ص) برای برعهده گرفتن مقام امامت مسلمین اثبات می‌کند، آیه ۱۲۴ سوره مبارکه بقره است. طبق این آیه‌ی شریفه، خداوند پس از آن که حضرت ابراهیم (ع) در امتحانات الهی سربلند گشت، او را به مقام والای امامت برگزید. سپس حضرت ابراهیم (ع) از خداوند درخواست می‌نماید که این مقام به فرزندان او نیز اعطا شود؛ خداوند در جواب این دعای حضرت ابراهیم، قاعده‌ی بسیار مهمی را در مورد مسئله‌ی امامت بیان می‌کند و آن قاعده این است که مقام امامت هرگز به ظالمان تعلق نمی‌گیرد حتی اگر آن شخص از نسل و ذریه ابراهیم باشد.

با مراجعه به آیات قرآن کریم می‌توان فهمید که یکی از بزرگترین مصادیق ظلم، شریک قائل شدن برای خدای متعال است (۱) و جای هیچ شک و شبهه‌ای نیست که شخص مشرک از مهم‌ترین مصادیق ظالم به حساب می‌آید. بنابراین کسی که در پرونده خود دارای سوء پیشینه‌ی گناه شرک به خداوند باشد، شایستگی برعهده گرفتن مقام امامت را ندارد.

حال از میان کسانی که در صدر اسلام، مدعی تصاحب منصب امامت بودند، تنها علی بن ابی طالب است که هیچگاه در طول عمر خویش، بر هیچ بتی سجده نکرده و به گناه شرک آلوده نشده است. برای همین است که اهل سنت از میان خلفا، تنها برای علی بن ابی طالب از لفظ احترام‌آمیز اختصاصی «کرم الله وجهه» استفاده می‌کنند؛ زیرا تنها اوست که هیچگاه بت پرست نبوده و از همان ابتدای بلوغ، خدای متعال را پرستیده است.

بنابراین، این آیه شریفه مقام امامت را برای علی بن ابی طالب اثبات نموده و برای دیگرانی که ادعای صلاحیت داشتن این مقام را داشتند نفی می‌نماید؛ زیرا آنان بر طبق این آیه شریفه از قرآن، لایق برعهده گرفتن منصب امامت نبوده اند.

(۱) لقمان: ۱۳