مباهات خدا به فداکاری اميرالمؤمنین(عليه السلام)

وَمِنَ النَّاسِ مَنْ يَشْرِي نَفْسَهُ ابْتِغَاءَ مَرْضَاتِ اللَّهِ وَاللَّهُ رَءُوفٌ بِالْعِبَادِ بقره-207
و از ميان مردم كسى است كه جان خود را براى طلب خشنودى خدا مى‌فروشد، و خدا نسبت به بندگان مهربان است.
جزء دوم قرآن کریم شامل آیه‌ای است که به جان فشانی امیرالمومنین (عليه السلام) برای حفظ جان پیامبر (صلّي اللّه عليه و أله) در لیلة المبیت اشاره می‌کند.
ماجرا از این قرار است که جمعی از کفار قریش تصمیم می‌گیرند تا دسته جمعی به خانه رسول خدا یورش برده و ایشان را را به قتل برساند. خداوند پیامبرش را از از این دسیسه‌ی شومی که مشرکان طراحی کرده بودند، آگاه می‌سازد (۱). حضرت محمد (صلّي اللّه عليه و آله) نیز تصمیم می‌گیرد که برای حفظ جان خویش، شبانه از مکه خارج شده و به یثرب که بعدها به مدینة النبی شهرت یافت هجرت نماید.
رسول خدا (صلّي اللّه عليه و آله) برای اینکه مشرکان از هجرت ایشان باخبر نشوند از علی (عليه السلام) خواست تا شب را در بستر او بخوابد. علی (عليه السلام) نیز بدون هیچ تعللی، فرمان رسول خدا را اجابت کرد و از اینکه قرار است جان خویش را فدای جان رسول خدا بنماید خوشحال شد و سجده شکر به جای آورد (۲). بدین ترتیب رسول خدا شبانه و مخفیانه از مکه خارج شد و مشرکان غافل از اینکه کسی که در در بستر رسول خدا خفته است، علی بن ابی طالب است، خانه حضرت را محاصره کردند؛ آن‌ها وقتی متوجه اصل ماجرا شدند که با جانفشانی امیرالمومنین (عليه السلام)، رسول خدا (صلّي اللّه عليه و آله) از مکه خارج شده بود. این رأفت حق تعالی بر تمامی بندگانش بود که جان علی بن ابی طالب را از مرگ حتمی در آن شب حفظ فرمود و مشرکان، علی (عليه السلام) را در آن شب به جای پیامبر (صلّي اللّه عليه و آله)، به قتل نرساندند.
به گواه مفسران شیعه و سنی آیه ۲۰۷ سوره بقره در تجلیل از فداکاری امیرالمؤمنین (علیه السلام) در آن شب نازل گشته است. (۳)
در منابع شیعه و سنی به نقل از رسول خدا (صلي الله عليه و أله) آمده است که در آن شب خداوند به جبرئیل و میکائیل فرمود که: «من بین شما اخوت ایجاد نمودم حال کدام یک از شما حاضر است که خود را فدای برادرش کند؟» هیچکس از آن دو مرگ را انتخاب نکرد! سپس خدای متعال به آن دو خطاب فرمود: «به خانه پیامبر ما در روی زمین نگاه کنید، ببینید چگونه علی برای حفظ جان پیامبر، زندگی خویش را به خطر انداخته است! پس بروید و او را از گزند دشمنان حفظ نمایید.»
پس آن دو به زمین آمدند و جبرئیل بالای سر آن حضرت و میکائیل نزد پای آن حضرت نشستند و به آن حضرت عرضه داشتند: «ای پسر ابوطالب تبریک بر تو باد! چه کسی همانند توست؟ که خدا به تو در برابر ملائکه مباهات و افتخار میکند!» (۴)

(۱) انفال: ۳۰
(۲) بحارالانوار، ج۱۹، ص ۶۰
(۳) تفسیر کبیر فخر رازی، ج ۵، ص۳۵۰
(۴) احیاء علوم الدین، ج۳، ص ۵۳۹