ولایت در سوره ی مائده (قسمت اول)

سوره‌ی مبارکه‌ی مائده حاوی سه آیه مهم در شأن امیرالمومنین (علیه السلام) و ولایت ایشان است که به آیات تبلیغ، اکمال و ولایت معروف هستند. اما اگر در مضامین این سوره دقت کنیم، متوجه می‌شویم که تمامی آیات سوره مائده در راستای ولایت امیرالمومنین (علیه السلام) نازل شده است و می‌توانیم از سوره‌ی مائده به عنوان سوره ولایت یاد کنیم. با تدبر بر روی نکات زیر متوجه می‌شویم که ولایت در سوره‌ی مائده، موضوع اصلی‌ای است که خداوند در مورد آن در این سوره، سخن گفته است:
۱) سوره مائده از لحاظ تاریخی، جزء آخرین سوره‌هایی است که در هنگام حجة الوداع و در اخرین ماه‌های عمر شریف پیامبر (صل الله عليه وآله) بر ایشان نازل شده است. بنابراین انتظار می‌رود که قران آخرین توصیه‌ها و سفارش‌هایش در مورد مسائل پیش روی مسلمانان بعد از رحلت رسول خدا را، انجام دهد.
۲) این سوره با تاکید بر مسئله‌ی و فای به عهد و پیمان شروع می‌شود. سپس در ادامه‌ی سوره، خداوند از پیمان‌شکنی یهودیان و مسیحیان در امت‌های پیشین و جزای عهدشکنی آنان سخن به میان آورده است. با توجه به موقعیت زمانی نزول این آیات، می‌توان متوجه شد که خداوند به مسلمانان، در مورد پیمان‌هایی که نسبت به ولایت امیرمومنان (علیه السلام) از آن‌ها گرفته است، هشدار می‌دهد و به آن‌ها تاکید می‌کند که بر سر عهدشان بمانند و پیمان‌شکنی نکنند که به عاقبت امت‌های گذشته دچار نشوند.
۳) مسئله بیان نعمت‌های الهی، مانند یک نخ تسبیحی تمامی آیات سوره‌ی مائده را به هم مرتبط می‌سازد. اگر با آیات قرآن انس و آشنایی داشته باشیم، متوجه می‌شویم که که برترین و مهمترین نعمت از منظر قرآن کریم، نعمت ولایت است و این نعمت، همان نعمتی است که از میان تمامی نعمت‌های خداوند، درروز قیامت از آن سؤال خواهد شد (۱). بنابراین دغدغه‌ی مهم خداوند در این سوره، جلوگیری از ناسپاسی نعمت ولایت توسط مسلمانان است.
۴) خداوند در این سوره تاکید فراوانی بر روی مسئله ارتداد، جزای مرتدین و نمونه‌ی ارتداد در امت‌های گذشته در میان یهودیان و مسیحیان دارد و در مورد خطر مرتد شدن مسلمانان و عاقبت آن، هشدار می‌هد. جالب اینجاست که در کلام معصومین، از پیمان‌شکنی مردم بعد از وفات پیامبر (صل الله عليه وآله) در رابطه با خلافت امیرالمومنین نیز تعبیر به ارتداد گشته است.
بنابراین با تدبر در موضوعات مطرح شده در سوره مائده می‌توان گفت که مسئله ولایت فقط محدود به سه آیه از این سوره نبوده بلکه تمامی این سوره از مسئله ولایت سخن می‌گوید.

(۱) تکاثر: ۸.