دعای مادر

قال الإمام الصادق عليه السلام: ثلاث دعوات لا يحجبن عن اللَّه تعالى: دعاء الوالد لولده- إذا برّه-. و دعوته عليه- إذا عقّه.۱
امام صادق علیه السلام به این مضمون فرمود: سه دعاست که مانعی برای استجابت آن ها نزد خداوند نیست.
از جمله آن دعاها،دعای پدر در حقّ فرزند- هنگامی که به او نیکی می کند-. و دعای پدر علیه فرزند- هنگامی که او را عاق می کند.
در نوشتار قبل در توضیح حدیث بالا از اهمیت دعای پدر صحبت کردیم اکنون به جایگاه مادر و استجابت دعایش در حق اولاد خواهیم پرداخت.
پدر و مادر هر دو واسطه خلقت و وجود انسان در این عالم هستند به خاطر همین بعد از خداوند بزرگترین حق را به گردن انسان دارند. از همین جهت خدا در قرآن بعد از حق خود از حق آن دو یاد کرده است. ۲
در این بین مقام مادر در روایات ما به خاطر سختی هایی که مادر در به دنیا آوردن و پرورش اولاد بر خود هموار میکند جایگاهی درخشان تر دارد و در نتیجه اثر دعای او نیز به معرض استجابت نزدیک تر است. در همین زمینه خوب است به دو روایت از پیامبر اسلام حضرت محمد (صلی الله علیه و آله و سلم ) توجه کنیم.
روزی شخصی به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله گفت: ای رسول خدا! مادرم پیر شده و پیش من زندگی می کند، او را در شت خود حمل کرده، برای رفع حوائجش به این طرف و آن طرف می برم، و از درآمد خویش نیازهای وی را تامین می نمایم، با دست خود او را از آزار و اذیتها محافظت می کنم، با کمال ادب و تعظیم و احترام با او رفتار می نمایم. آیا زحمات وی را تا حدودی جبران کرده ام؟ پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: نه، زیرا شکم او جایگاه تو، پستانهایش منبع تغذیه تو، قدمهایش وسیله حرکت تو، دستهایش محافظ تو، و آغوش او گهواره ات بوده است. او این همه خدمات را با رضایت خاطر برای تو انجام می داد و آرزو می کرد که تو زنده بمانی؛ ولی تو خدماتی را به وی ارائه می دهی، در حالی که انتظار مرگ او را داری.۳
حال اثر دعای مادر را در کلام پیامبر ببینیم.
مردی محضر پیامبر خدا شرفیاب شده و اظهار داشت: ای رسول خدا! من مردی گنه کار و آلوده به معصیت هستم و از انجام هیچ گناهی فروگذاری نکرده ام، آیا امید آمرزش برایم هست؟
رسول خدا صلی الله علیه و آله پرسید: آیا پدر و مادرت زنده هستند؟ مرد گفت: فقط پدرم زنده است. پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) فرمود: برو با او خوشرفتاری کن. آن مرد رفت و پیامبر (صلّی الله علیه و آله) بعد از رفتن او زیر لب زمزمه فرمودند کاش مادرش زنده بود.۴
بر خلاف پدر که نفرین او در بعضی روایات شدید و غلیظ معرفی شده است. برخی در تحلیل این مطلب گفته اند که مادر به خاطر عاطفه شدید اثر نفرینش کم تر و اثر دعایش بیشتر است.
در بعضی منابع نقل شده است: در زمان حضرت موسی(علیه السلام) جوانی بسیار مغرور زندگی می کرد. او همواره مادر پیرش را رنج می داد. بی مهری او به مادر به جایی رسید که روزی مادرش را به کول گرفت و بالای کوه برد و در آنجا نهاد تا طعمه درندگان بیابان شود!
هنگامی که مادرش را در آنجا نهاد و از آن کوه پایین آمد تا به خانه بازگردد، مادرش در این فکر افتاد که مبادا پسرم در مسیر پرتگاه کوه بیفتد و بدنش خراش بردارد و یا طعمه درندگان گردد! از این رو برای پسرش چنین دعا کرد: خدایا! پسرم را از طعمه درندگان و از گزند حوادث حفظ کن تا به سلامت به خانه اش بازگردد.
از سوی خداوند به موسی (علیه السلام) خطاب شد: ای موسی! به آن کوه برو و منظره مهر مادری را ببین. ببین مهر مادر چه ها می کند؟ جفا دیده اما دعا می کند. ۵
مناسب است ان شا الله با احسان و نیکی به مادر های خود این فرشته های خدا روی زمین را از خود راضی نماییم که دعای آن ها به عرش خدا نزدیک است.

۱. امالی صدوق، ص ۲۸۰
۲. سوره بقره، آیه ۸۳.
۳. مستدرک الوسائل،ج ۱۵، ص ۱۸۰
۴. بحار، ج ۷۱، ص ۳۴۸
‌‌‌‌‌‌‌۵. سرگذشتهای عبرت انگیز، ص ۳۸