آه مظلوم

قالَ رسول الله (صلی الله و علیه و آله): «ثَلاثَهٌ مِنَ الذُّنُوبِ تُعَجَّلُ عُقُوبَتُها وَ لا تُؤَخَّرُ إلى الاخِرَهِ: عُقُوقُ الْوالِدَیْنِ، وَ الْبَغْیُ عَلَى النّاسِ، وَ كُفْرُ الاْحْسانِ». ۱
حضرت رسول الله (صلی الله و علیه و آله): عقاب و مجازات سه دسته از گناهان زودرس مى باشد و به قیامت كشانده نمى شود: اذیت و ناراحت کردن والدین، ظلم در حقّ مردم، ناسپاسى در مقابل كارهاى نیك دیگران.
در نوشتار های قبلی راجع به والدین و لزوم احترام و پرهیز از اذیت و آزار آن ها و عواقب خطر ناک عاق والدین مفصل صحبت کردیم. در این جا به شرح مختصر بند دوم این روایت شریف میپردازیم.
یکی از گناه های کبیره در محضر خداوند ظلم و ستم به مردم است و وعده های عذاب زیادی برای مرتکب شدن به این گناه در آیات و روایات ما داده شده است. این قضیه زمانی روشن تر میشود که به چند نکته توجه در اطراف این بحث توجه کنیم.
الف : گرچه ظلم به مردم کاری ناشایست است اما ظلم به فرد بی کس و بی پناه زشت تر و عواقب آن سریع تر خواهد بود. امام باقر علیه السلام می فرمایند: وقتی پدرم امام سجاد علیه السلام در حال احتضار (که لحظات حساسی است و معمولا وصیت های مهم در آن زمان گفته میشود)، مرا به سینه اش چسبانید، سپس گفت: فرزندم، تو را به آنچه پدرم به من آموخت و آنچه پدران ما حین ارتحال به فرزندانشان وصیت کردند، سفارش می کنم و آنگاه فرمود:
«یا بُنَی ایاک وَظُلمَ مَنْ لا یجِدُ عَلَیک ناصِراً الّا اللَّهَ»: فرزندم، بپرهیز از ظلم به کسی که یاوری جز خدا ندارد.۲
ب : این قضیه زمانی حساس تر می شود که بدانیم در روایات، ما را از ظلم به کافر نیز پرهیز داده اند که علت جالبی نیز برای آن بیان شده است. پیامبر صلی الله علیه و آله میفرمایند:
«اِتَّقوا دَعْوَةَ الْمَظْلومِ وَ اِنْ کانَ کافِرا فَاِنَّها لَیْسَ دونَها حِجابٌ».۳
از نفرین مظلوم بترسید اگرچه کافر باشد؛ زیرا در برابر نفرین مظلوم، پرده و مانعی نیست.
علتی که پیامبر اسلام در حدیث برای ترس از نفرین ظالم بیان میکنند بسیار لطیف است. حضرت می‌فرمایند وقتی این مظلوم با قلب شکسته رو به خدا کرد صدایش خیلی زود به عالم بالا می‌رسد به قول شاعر:
از ناله مرغ بسته اندیشه نما
وز سوز دل خسته اندیشه نما
بیداد مکن دل کسی را مشکن
از آه دل شکسته اندیشه نما
با این مطلب روشن می شود که چرا عقوبت ظالم معمولا در دنیا و زود اتفاق میفتد چرا که وقتی آه از نهان بنده حتی کافر بلند شد خدایی که طبق روایات خریدار دل شکسته است زود این صدا را جواب میدهد خصوصا اگر مظلوم بی کس باشد و در دفاع از خود قدرتی برای اقدام نداشته باشد در این صورت خدا به اقتضای غیرت خود نسبت به بندگانش خود آن ها را سرپرستی می‌کند.
روزی حضرت موسی علیه السلام در مسیر خود به وادی طور به کسی رسید که داد و ناله می کرد و اشک میریخت که: ای خدا روزی مرا برسان، به هر کوی و برزن می زنم ناامید می شوم. دومی را دید که از شدت فراغ بال و روزی زیاد گله مند بود، هر دو از حضرت خواستند واسطه شفاعت شود، حضرت به طور رفت و مناجات نمود، خدای فرمود: چرا پیغام بندگانم را نرساندی؟ حضرت عرضه داشت: خدایا تو خود آگاهی. خدا فرمود: به اولی بگو تقدیر تو فقر است و دومی را بگو، هرچه استغاثه کند بیشتر می دهیم. حضرت خواستند سرّ مطلب برایش آشکار شود. ربّ جلیل فرمودند: اولی را پدری بود ثروتمند، وقت مرگ فرزندانش به وی گفتند: ما را به که می سپاری، گفت: این همه ثروت شما را کافی است. و اما دومی پدری فقیر داشت، فرزندان همان سؤال را مطرح نمودند و او گفت: شما را به خدا می سپارم.
هم اینک او نزد ما امانت است.
مظلوم اگر قدرت خدا را نادیده گیرد و خودش علیه ظالم اقدام کند، و تنها خود را کافی در دفع ظلم بشمارد، خداوند او را به حال خود رها خواهد ساخت. امّا اگر ظالم را به خدا تحویل دهد و انتقام از او را به خدا بسپرد، قطعاً نیک دادرسی است خدای متعال.....

۱. أمالى طوسى: ج ۱، ص ۱۳،
۲. وسايل الشيعه- جلد ۱۱- صفحه ۳۴۱.
۳. كنز العمال- ۷۶۰۲.