بسم اللّه الرحمن الرحیم
« اللّٰهُمَّ وَصَلِّ عَلَىٰ عَلِيٍّ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ، وَوَصِيِّ رَسُولِ رَبِّ الْعالَمِينَ، عَبْدِكَ وَوَ لِيِّكَ وَأَخِي رَسُولِكَ وَحُجَّتِكَ عَلَىٰ خَلْقِكَ، وَآيَتِكَ الْكُبْرىٰ، وَالنَّبَاَ الْعَظِيمِ»؛ « خدایا درود فرست بر علی امیرمؤمنان و جانشین فرستاده پروردگار جهانیان، بنده و ولی‌ات و برادر رسولت و حجّتت بر بندگانت و نشانه بزرگ‌ترت و خبر عظیم ».
در این قسمت دعای افتتاح، با زبان درود و صلوات، به هشت ویژگی از مهمترین ویژگی های امیر المؤمنین (علیه السلام) پرداخته شده است. ویژگی هایی که توضیح هر یک، نیازمند شرح و بسط فراوانی است ولی به صورت اختصار درباره هر یک مطالبی آورده می شود.
امیرالمؤمنین
لقب «امیرالمؤمنین»، لقب اختصاصی امیر المؤمنین علي بن أبي طالب (علیه السلام) است به گونه ای حتی برای دیگر امامان نیز به کار برده نمی شود.
«از امام صادق (علیه السلام) سؤال شد که به امام قائم (عج) به عنوان امیرمؤمنان سلام می کنند؟حضرت چنین پاسخ فرمودند: «لَا ذَاكَ اسْمٌ سَمَّى اللَّهُ بِهِ أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ (علیه السلام) لَمْ يُسَمَّ بِهِ أَحَدٌ قَبْلَهُ وَ لَا يَتَسَمَّى بِهِ بَعْدَهُ إِلَّا كَافِرٌ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاكَ كَيْفَ يُسَلَّمُ عَلَيْهِ قَالَ يَقُولُونَ السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا بَقِيَّةَ اللَّهِ ثُمَّ قَرَأَ بَقِيَّتُ اللَّهِ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ.»(1)؛ فرمودند: نه، آن نام را خدا مخصوص امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب (علیه السلام) نموده پیش از او کسی بدان نام، نامیده نشده و بعد از او هم جز کافر آن نام را برخود نبندد.
آن مرد سوال پرسید چگونه به امام زمان (عج) سلام بدهیم. حضرت فرمودند: بگویید : السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا بَقِيَّةَ اللَّهِ.
در رابطه با واژه «امیر» با توجه به روایات دو احتمال وجود دارد:
1- «امیر» از «مار، یمیر، میره» به معنی طعام دادن و آذوقه خوب برای خانواده تهیه کردن باشد.(2)
ابوحمزه ثمالی می گوید از امام باقر (علیه السلام) سوال پرسیدم چرا به حضرت علی (علیه السلام) امیرالمؤمنین می گویند؟ و این نام، نامی است که قبل از او، کسی به این نام، خوانده نشده و برای کسی بعد از او نامیدن به این نام جایز نیست. امام باقر (علیه السلام) فرمودند: «لِأَنَّهُ مِیرَةُ الْعِلْمِ یَمْتَارُ مِنْهُ وَ لَایَمْتَارُ مِنْ أَحَدٍ غیْرُه»(3)؛ زیرا آن حضرت (علیه السلام) طعام و خواربار علم بود که دیگران از او تغذیه می کردند و احدی غیر از آن حضرت این طور نبود.
2- امیر از «أَمَرَ یَأمُر الأمر» باشد. با دقت در کتاب های لغت، نمایان می شود که امیر به معنای صاحب امر و فرمانروا است «الأمیر : ذو الأمر» (4)؛ امیر یعنی صاحب امر و صاحب فرمان.
بر اساس این معنا، حضرت علی (علیه السلام) از آن جهت امیرالمؤمنین نامیده شده اند که امام مطلق و فرمانروای بدون قید و شرط بعد از رسول خدا (صلّی اللّه علیه و آله) بودند. و رسول اکرم (صلّی اللّه علیه و آله) برای تثبیت امامت و ولایت ایشان، به اصحاب خود دستور داده بودند تا با لقب امیرالمؤمنین به ایشان سلام دهند.
حذیفه بعد از اینکه امیر المومنین (علیه السلام) او را به عنوان حاکم مدائن برگزید در مدائن بر بالای منبر رفت و پس از حمد و ثنای الهی فرمود: «حمد خدای که حق را زنده نمود و باطل را از بین برد و عدالت را آورد و ظلم را کوبید و ظالمین را ذلیل نمود. ای مردم بخدا قسم اکنون صاحب اختیار شما "امیر المومنین حقیقی" شد او بهترین کسی است که بعد از پیامبر می شناسیم. او صاحب اختیار و سزاوارترین آنان به خلافت است. او نزدیکترین آنان به راستی و هدایت یافته ترین شان به سوی عدالت است راه و سیره وی از همه صحیح تر و نزدیکترین آنها در ارتباط با خداست. او نزدیکترینشان در خویشاوندی با پیامبر است بازگردید به اطاعت کسی که اولین پذیرنده ی اسلام است ....» مردم بر خواستند و به نیابت از امیر المومنین علی(علیه السلام) با حذیفه بیعت کردند. هنگامی که بیعت پایان یافت جوان ایرانی که مسلم نام داشت از انتهای جمعیت بر خواست و پرسید: ای امیر شنیدیم که در آغاز سخن گفتی که "بخدا قسم صاحب اختیار شما امیرالمومنین حقیقی شد" آیا با این کلام به خلفای قبل از او کنایه می زنی که آنها امیرالمومنین حقیقی نبودند؟ حذیفه پاسخ داد: خلفای قبل از علی ابن ابی طالب(علیه السلام) که با لقب امیرالمومنین نامیده شده بودند این نام را به خود نسبت داده بودند ومردم هم آنان را به همان اسم می خواندند اما علی ابن ابی طالب(علیه السلام) را جبرئیل از طرف خدا به این نام ملقب نمودند و پیامبر(صلی الله علیه و آله) شاهد سلام جبرئیل(علیه السلام) به علی ابن ابی طالب(علیه السلام) با لقب امیرالمومنین بود. اصحاب پیامبر(صلی الله علیه و آله) نیز در زمان حیات او آن حضرت را امیرالمومنین صدا می زدند. در پایان نیز پیامبر(صلی الله علیه و آله) خطاب به امیر المومنین(علیه السلام) می فرماید: «طُوبَى لَكَ يَا عَلِيُّ سَلَّمَتْ عَلَيْكَ الْمَلَائِكَةُ بِإِمْرَةِ الْمُؤْمِنِينَ مِنْ عِنْدِ رَبِّ الْعَالَمِين‏»؛ خوشا به حالت ای علی که ملائکه آسمان با عنوان امیر المومنین به تو سلام کردند و این به امر خداوند متعال بود.(5)
_____________________
(1) كافي، ج‏1، ص: 412.
(2) مفردات راغب اصفهانی، ص 783.
(3) علل الشرایع، ج1، ص160.
(4) صحاح اللغة، ج2، ص581.
(5) اليقين باختصاص مولانا عليّ عليه السلام بإمرة المؤمنين‏، ص385.