قدم قدم تا عرفان؛ بررسی برنامه سلوک معنوی اهل بیت (علیهم السلام)

برگفته از خطبه شعبانیه پیامبر (صلی الله علیه و آله)
- یاد قیامت
در نوشتار پیشین بیان شد که ارتباط با کتاب خدا از برنامه¬های مهم سلوک معنوی مومنین خصوصا در ماه مبارک رمضان، ماه نزول قرآن است. همچنین بیان شد ثقل دیگری که ارتباط عمیق و با کیفیت با آن منجر به رشد معنوی و بهره¬وری هرچه¬بیشتر از ماه رمضان می¬گردد ارتباط با ولی¬خداست.
از برنامه¬های مهم سلوک معنوی مومنین در همه عمر که به خصوص در ماه مبارک رمضان نیز به آن تاکید شده است یاد قیامت و جهان پس از مرگ و ملاقات با خداست. مومن همه تلاش خود را معطوف به آمادگی برای ملاقات با خدای خود می¬کند؛ خدا چنین برنامه¬ای را برای او ترتیب داده: ﴿يا أَيُّهَا الْإِنْسانُ إِنَّكَ كادِحٌ إِلى‏ رَبِّكَ كَدْحاً فَمُلاقيهِ﴾ (1) ماه رمضان نیز از فصول تربیتی مهم طی طریق مومنین به سوی خداست و از ذره ذره آن باید برای این مهم استفاده کرد تا جایی که پیامبر اکرم (صلی¬الله¬علیه¬و¬آله¬وسلم) به مومنین فرمان می¬دهند که از تشنگی روزه¬داری یاد تشنگی قیامت بیفتید و حتی از گرسنگی روزه‎داری به یاد گرسنگی قیامت بیفتید. (2) و اینگونه یاد قیامت و روز قیام انسان برای خدا را در دل خود زنده نگه دارند ﴿يَوْمَ يَقُومُ النَّاسُ لِرَبِّ الْعالَمِينَ﴾ (3).
- صدقه ، یتیم نوازی
از دیگر برنامه¬های سلوک معنوی مومنین توجه به همنوعان خود و تلاش برای برآورده کردن حوایج آن¬هاست. پیامبر اکرم (صلی¬الله¬علیه¬و¬آله¬وسلم) در خطبه شعبانیه خود که درباره ماه مبارک رمضان در جمع اصحاب خود ایراد فرمودند یکی از دستورات ویژه این ماه را دستگیری از فقرا و مساکین و صدقه دادن بیان می¬کنند. همچنین توجه و مهربانی ویژه با یتیمی که سرپرست خود را از دست داده از دستورات مهم ماه مهمانی خدا ذکر می¬کنند و می¬فرمایند جوری توجه و مهربانی با یتیمان داشته باشید که انگار خودتان از دنیا رفتید و فرزندان کوچک شما نیاز به مهربانی و توجه دارند. (4)
بله! پا را از دیوار نفس خود فراتر گذاشتن و دیگران را دیدن، از برنامه¬های سلوک معنوی مومنین است که اهل¬بیت (علیهم¬¬السلام) آن را برای ما در نظر گرفته¬اند و انصافا هم نقش مهمی در تربیت و عاقبتمان دارد. از همین رو از توصیه¬های پیامبر اکرم (صلی‎الله‎علیه¬و¬آله¬وسلم) در خطبه شعبانیه مسئله ارتباط اجتماعی مومنین است که در نوشتار بعد بیشتر به آن می¬پردازیم ان شاء الله.

(1) الانشقاق : 6.
(2) وَ اذْكُرُوا بِجُوعِكُمْ وَ عَطَشِكُمْ فِيهِ جُوعَ يَوْمِ الْقِيَامَةِ وَ عَطَشَهُ. عیون أخبار الرضا(ع)، شیخ صدوق، ج۱، ص295.
(3) المطففین : 6.
(4) عیون أخبار الرضا(ع)، شیخ صدوق، ج۱، ص295.