بسم الله الرحمن الرحیم
«وَ أَشَدُّ الْمُعَاقِبِينَ فِي مَوْضِعِ النَّكَالِ وَ النَّقِمَةِ وَ أَعْظَمُ الْمُتَجَبِّرِينَ فِي مَوْضِعِ الْكِبْرِيَاءِ وَ الْعَظَمَة»
و من يقين دارم كه در هنگام كيفر و انتقام از همه سخت‏گيرتر و در بزرگى و عظمت از همه سرآمدى‏.
چکیده
خداوند متعال در موضع انتقام، سخت ترین عذاب کننده و درموضع عظمت، بزرگترین حکم کننده است. جایگاه نقمت و عذاب وقتی است که بنده از ولایت الهی با کفر و دشمنی اهل بیت (علیهم السلام) خارج شود. جبار بودن خداوند متعال به معنای عدم امکان سرپیچی از فرمان و اراده اوست. اراده خداوند به حفظ نام و یاد اهل بیت علیهم السلام تعلق گرفته است و هیچ کس یارای مخالفت با آن را ندارد.
سخت ترین عقاب کننده و بزرگترین حکم کننده
در این بخش از دعای شریف افتتاح به دو موضع گیری خداوند متعال در دو جایگاه دیگر اشاره می¬شود.
نکال به معنای انتقام و سزای عمل و نقمت در مقابل نعمت به معنای غضب و سخط است. خداوند متعال در جایگاه انتقام گرفتن و غضب، سخت ترین عقاب کننده است و در جایگاه بزرگی و عظمت، بزرگترین متجبّر و حکم کننده است.
وقتی بنده در موضع و جایگاه انتقام الهی قرار می گیرد که از چارچوب بندگی و از دایره ولایت الهی خارج شود، در این صورت مستحق خشم و عقاب الهی می¬گردد. «کفر» و «دشمنی با اهل بیت (علیهم السلام)» موجب خروج انسان از ولایت می¬شود و همین دو عامل سبب نزول نقمت و عذاب الهی بر سر مردم می¬شود که این نقمت و عذاب گاهی به صورت مادی و بلای زمینی ظاهر می¬شود و گاهی نیز بروز ظاهری نداشته و به صورت عذاب درونی و روانی جلوه می¬کند.
نه تنها دشمنی و کناره گیری از اهل بیت (علیهم السلام وجوب نزول بلا و نقمت می¬گردد بلکه هم نشینی با دشمنان ایشان نیز موجب غضب الهی و نزول بلا می¬شود.
هم نشینی با دشمنان اهل بیت (علیهم السلام)
جعفري‌، يکي از ياران امام کاظم (علیه السلام) مي گويد: حضرت‌، مرا در باره ي رفت و آمد با عبدالرحمن بن يعقوب‌، مورد مذمت قرار داد و فرمود: اگر مي خواهي با او نشست و برخاست کني ما را رها کن. من در پاسخ به امام (علیه السلام) عرض کردم: رفت و آمد من با او به خاطر اين است که او دايي من است و من آن چه مي‌گويد و به آن معتقد است را قبول ندارم. امام کاظم (علیه السلام) در جواب فرمود: آيا نمي‌‌ترسي‌، نقمتي بر او نازل شود و دامنگير تو نيز بشود ؟ مگر نمي داني که در ميان اصحاب حضرت موسي(علیه السلام) شخصي بود که پدرش از ياران فرعون بود؛ هنگامي که لشگر فرعون در پي او و (علیه السلام)و يارانش برآمدند‌، او از حضرت موسي (علیه السلام)جدا شد تا پدرش را موعظه کند و از فرعون دورش نمايد؛ از اين رو هنگامي که فرعونيان در دريا غرق مي شدند‌، او نيز با آن‌ها غرق شد. وقتي اين خبر به حضرت موسي (علیه السلام)رسيد چنين گفت: «هو في رحمه الله ولکن النقمة إذا نزلت لم يکن لها عمن قارب المذنب دفاع» (آن جوان در رحمت خداست؛ ولي در هنگامي که نقمت خداوند نازل مي شود چيزي نيست که بتواند انسان پاکي که به گناه‌کار نزديک شده است را از گرفتاري به نقمت، جلودار شود).(1)
معنای «جبّار» و «متجبّر»
بر خلاف تصوّر عده ای که «متجبّر» و «جبّار» را به معنای ظلم کننده و زور گو می¬دانند باید گفت: «متجبّر» و «جبّار» به کسی گفته می¬شود که وقتی حکمی را صادر می¬کند، امکان تخلّف و سرپیچی از حکم او وجود ندارد. حال با توجه به قدرت بی پایان الهی و تحت فرمان بودن تمامی موجودات عالم ، اگر خداوند متعال حکمی نمایند، امکان تخلّف و سرپیچی از این فرمان الهی وجود ندارد. فَسُبْحانَ الَّذي بِيَدِهِ مَلَكُوتُ كُلِّ شَيْ‏ءٍ وَ إِلَيْهِ تُرْجَعُون‏(2) پس منزه است خداوندي كه مالكيت و حاكميت همه چيز در دست او است، و (همگي) به سوي او باز مي‏گرديد.
بنابراین اگر خداوند متعال اراده ای نمایند، هیچ قدرتی توانایی مقابله با این حکم الهی را ندارد و نمی¬تواند این اراده را تغییر دهد. همانگونه همه دشمنان اسلام و اهل بیت (علیه السلام) عزم خود را برای نابودی نام اهل بیت (علیهم السلام) جزم کرده ولی کاری از پیش نبرده اند.  يُرِيدُونَ لِيُطْفِئُوا نُورَ اللَّهِ بِأَفْوَاهِهِمْ وَاللَّهُ مُتِمُّ نُورِهِ وَلَوْ كَرِهَ الْكَافِرُونَ(3) مى‏ خواهند نور خدا را با دهان خود خاموش كنند و حال آنكه خدا گر چه كافران را ناخوش افتد نور خود را كامل خواهد گردانيد.
___________________
(1) کافی،ج2،ص374.
(2) سوره یاسین، آیه83.
(3) سوره صف: آیه 8.