تبیین های فقهی

سؤال
آیا کفاره روزه خواری عمدی با کفاره مریض تفاوت دارد؟
پاسخ
بله در مقدار و در مصرف تفاوت دارد؛ برای کفاره روزه خواری عمدی، باید برای هر روز60 فقیر را سیر کند(یا به هر کدام یک مدّ طعام= تقریباً 750 گرم بدهد) یا دو ماه روزه بگیرد (که 31 روز آن باید پشت سرهم باشد) اما در کفاره مریض اگر بیماری تا رمضان آینده ادامه داشته باشد باید برای هر روز یک مد طعام به فقیر بدهد. همچنین برای پرداخت کفاره عمدی، اگر به 60 فقیر دسترسی ندارد نمی تواند به هر کدام از آنها بیش از یک مد طعام بدهد به این صورت که چون تعداد فقراء کمتر از 60 نفر است به هر یک از آنها بیش از یک مدّ طعام برسد اما در کفاره مریض می تواند تمام کفاره را به یک نفر پرداخت کند.
نکته قابل ذکر آن است که اگر روزه دار با عمل حرام روزه خود را باطل کرده باشد، علاوه بر قضاي آن روز، بنابر احتياط واجب «كفاره جمع» بايد پرداخت کند، يعنى بايد دو ماه روزه بگيرد و شصت فقير را سير كنيد یعنی هر دو کار را باید با هم انجام دهد.
اکثر مراجع بزرگوار تقلید در این مساله احتیاط واجب داده اند اما فتوای مرحوم آیت الله العظمی صافی گلپایگانی آن است که علاوه بر قضا، باید کفاره جمع بپردازد.(1)
بر اساس حضرت آیت الله العظمی سیستانی و مقام معظم رهبری، علاوه بر قضا، کفاره دارد و بنابر احتیاط مستحب، کفاره جمع بپردازد.(2) (یعنی بهتر است که کفاره جمع پرداخت شود اگر چه پرداخت آن به صورت جمع واجب نیست.)
1. توضیح المسائل مراجع، مساله 1665.
2. همان، مساله 1665 – اجوبة الاستفتائات، س 785.